Toplardamarlar kirli kanı temizlenmesi için kalbe taşımakla görevli damarlardır. Bu hastalıklar toplumda sık görünmelerinden dolayı önemlilik arzeder. Alt başlıklar altında incelemek gerekirse;
DERİN VEN TROMBOZU
Derin ven trombozu, derin toplardamarlarda pıhtılaşma olması ve buna bağlı gelişen sıkıntılı bir hastalık grubudur. Oluşan pıhtının yerine ve miktarına göre kliniğin şiddeti değişir. Pıhtı oluşması için ailesel geçişli kromozomal hastalıklar dışında em çok sebep hareketsiz kalmaktır. Ortopedik ameliyatlar sonrası, trafik kazaları gibi uzun süre hareketsiz kalmak akan kan akımının basıncının düşük olduğu toplardamarlarda kanın durağan hale gelmesi ile pıhtıya meyil artar. Bunun dışında sigara, obesite, ileri yaş gibi nedenlerle de oluşabilir. Derin ven trombozu oluştuğunda, gürültülü bir klinik tabloya yol açacağı için hasta bunu hemen hisseder. Hangi uzuvda oluştu ise orda (genelde bacaklarda oluşur) kan akımının kesilmesine bağlı uzuv şişmeye başlar. Diğer uzuv ile arada çok bariz çap farkı olacak şekilde şişer. Beraberinde ağrı, hassasiyet, kızarıklık görülebilir. Üstüne bastığında şiddetli ağrıları olur. Teşhis koymak için doppler ultrasanogrofi yeterlidir. Çok ileri vakalarda venografi gerekebilir. Tedavisinde; mutlaka kan sulandırıcı ilaç vermek gerekir. Hastalığın şiddetine göre hastanede yatırmak gerekebilir. Damardan klasik heparin veya ciltaltına uygulanan düşük molekül ağırlıklı heparin ile tedaviye başlanır. Hasta mümkün mertebe ayağa kaldırılmaz, ilgili uzuv kalp seviyesinde tutulmalı kanın kalbe dönüşü sağlanmalıdır. İlaç tedavisi hastadaki pıhtıyı hemen eritemez bu tedavinin amacı yeni pıhtı oluşmasını engellemek ve oluşan pıhtının akciğere kaçarak akciğer embolisi oluşturmasını engellemektir. Akciğer embolisi, derin ven trombozunun en çok korkulan komplikasyonudur. Ölümcül bir tablodur hızlı müdahale etmek gerekir. İlaç tedavisi dışında oluşan pıhtı yükünü azaltmak hatta tamamen ortadan kaldırmak için kapalı yöntemlerle damar içine girilerek, pıhtının parçalanması, temizlenmesi işlemi yapılabilir. Farmakomekanik trombektomi dediğimiz bu tedavide iğne ile damara girilerek damar içine kateter yerleştirilir ve parçalama temizleme işlemi yapılır. Anestezi gerektirmez ve kesi uygulanmaz. Sonuçları oldukça yüz güldürücüdür.
VENÖZ YETMEZLİKLER
Venöz yetmezlikler toplardamarlarda yetmezlik oluşmasıdır. Toplardamar sistemi başlıca ikiye ayrılır ; Yüzeysel ve derin toplardamar. Yüzeysel toplardamar yetmezliğinden varis başlığımızda bahsettiğimiz için burda deyinmeyeceğim. Derin toplardamar yetmezliği, derin ven trombozu sonrası gelişebileceği gibi ailesel yatkınlık, şişmanlık, gebelik, ileri yaş, hareketsiz yaşam şekli gibi sebeplerle de oluşabilir. Bu hastalıkta, ayakta fazla kalındığında bacaklarda şişme, ağrı, kramp şikayetleri görülür. Kanı kalbe taşıyamayan toplardamarlarda buna bağlı rahatsızlıklar oluşur. Tanısı doppler USG ile kolayca konulabilir. Tedavide varis gibi kesin bir tedavisi olmadığı için koruyucu önlemler ve idame tedavileri yapılır. Varis çorabı ve ilaç tedavisi kombinasyonuna ilave olarak, hastanın istirahat ederken bacaklarını yukarıda tutması, uzun süre ayakta sabit kalmaması gibi tavsiyeler verilir.
YÜZEYSEL TROMBOFLEBİT
Adından da anlaşıldığı üzere yüzeysel toplardamarlarda pıhtı oluşması ve bu pıhtılı bölgenin iltihaplanması durumudur. Genelde damaryolu girişimlerleri sonrası kollarda ve varisi olan bacaklarda oluşmakla birlikte yine ailesel yatkınlık, sigara, çeşitli bağ doku hastalıkları gibi nedenlerle de oluşur. Çok ağrılı bir tablodur, beraberinde kızarıklık, ısı artışı, hassasiyet görülür. Tedavisinde hastalığın şiddetine göre kan sulandırıcı ilaçlar, iltihap için antibiyotik, ağrı kesici ilaçlar verilir. Tromboflebit olan bölgeye soğuk uygulama yapmak kliniğin şiddetini azaltır, hızlı iyileşme sağlar.
VENÖZ ÜLSER
Derin venöz yetmezliğin bir sonucu olarak karşımıza çıkan venöz ülser, bacaklarda yara oluşması durumudur. Toplardamarlardaki aşırı basınç zamanla deri bütünlüğünün bozulmasına ve özellikle ayak bileğinde yaralar oluşmasına sebep olur. Oluşan yaralar çok zor iyileşir, iyileşse dahi tekrar oluşabilir. Tedavisinde yara bakımı, venöz yetmezliğin tedavisi, istirahat halinde bacakların yukarı kaldırılması ve yürüme esnasında elastik bandaj ve varis çorabı kullanılması gerekir. Zor ve uzun bir tedavi süreci vardır.